Kapıcıların ve Site Çalışanlarının Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Giydirilmiş Brüt Ücret Nedir? 

Giydirilmiş ücret; işçinin aylık ücretine ek olarak ödenen yıllık / dönemlik / aylık ikramiye veya örneğin bayramlarda düzenli verilen ikramiyeler, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı (aydınlatma, elektrik, su, doğal gaz gibi enerji ödemeleri), giyecek yardımı, kira yardımı, konut sağlanmış ise konut yardımı, ya da konaklama imkanı verilmiş konaklama yardımı, servis yardımı, yemek yardımı, gıda erzak yardımı, servis sağlanmış ise servis yardımı, yol / ulaşım yardımı (mavi kart vb.), özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası pirim ödemeleri gibi para veya para ile ölçülen menfaatlerinin normal ücretine ilave edilmesiyle bulunan ücrettir.

Kıdem ve ihbar tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, işçinin giydirilmiş brüt ücretidir. Kıdem tazminatına esas alınacak olan brüt ücretin tespitinde 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 32. maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak süreklilik gösteren, işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen iş sözleşmesinden ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur. Bu menfaatler göz önüne alınırken; yapılan ödemenin sözleşmeden veya kanundan doğması, süreklilik göstermesi, işçiye bir menfaat sağlaması, para ve para ile ölçülebilir olmasına dikkat edilir. Sağlanan bir menfaatte bu sayılanlardan birinin bulunmaması halinde ise, işçiye sağlanan menfaat kıdem tazminatının hesabına dahil edilmez. Genel olarak ihbar tazminatı gelir vergisine tabi olmakla birlikte, kapıcılara ödenen ücretler gelir vergisinden muaf tutulduğundan, kapıcılara ödenen ihbar tazminatından hem gelir vergisi hem de damga vergisi kesintisi yapılmayacaktır.
Kapıcı Talimatnamesi
Emeklilik, Kıdem Tazminatı ve EYT Hakkında Her Şey

Kapıcı Konutunun Bedeli Brüt Ücrete Dahil Edilir Mi? 

Kapıcılara tahsis edilen kapıcı konutundan ücret alınamaz. Bu husus 03.03.2004 tarihli 25391 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan Konut Kapıcıları Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Yönetmeliğe göre kapıcıya, görevi nedeniyle verilmiş olan konut için iş sözleşmesinin devamı süresince kira istenemez ve kapıcı ile bu maddeye göre yapılacak aksi anlaşmalar hukuken geçersiz olacaktır. Kapıcının ücret vermeden oturduğu kapıcı konutunun aylık kira bedeli kıdem tazminatının hesaplanmasında önemlidir. Çünkü burada oturduğu evin emsal kira bedeli karşılığı kapıcı lehine kıdem tazminatı hesabına etki edecektir. Kısaca kapıcının kıdem tazminatı hesaplanmasında ücretsiz olarak kaldığı kapıcı konutunun aylık kira bedeli brüt ücret hesabına katılacak ve kapıcı lehine sonuç doğuracaktır. 

Konut Kapıcıları Yönetmeliği - Apsiyon Blog
Kapıcının Maaşından Konut Tahsisi Karşılığı Kesinti Yapılabilir Mi?

Kapıcının Maaşından Konut Tahsisi Karşılığı Kesinti Yapılabilir Mi?

Kapıcı Konutunda Kullanılan Elektrik, Su, Doğal Gaz Faturaları Kıdem Tazminatının Hesabında Dikkate Alınır Mı? 

Konut Kapıcıları Yönetmeliği'nin 13. maddesine göre kapıcının su, elektrik, ısınma ve sıcak su giderlerine kısmen veya tamamen katılıp katılmayacağı, çalışan ile yapılacak iş sözleşmesi ile belirlenmektedir. Kapıcının oturduğu evin kira bedelinde olduğu gibi, kapıcı adına ödenen yakıt, su, elektrik, internet faturaları gibi sabit giderler yan kazanımlar niteliğinde olup kapıcı lehine kıdem tazminatı hesabına etki edecektir. Kapıcının kıdem tazminatı hesaplanmasında kapıcı konutunda kullanılan aylık enerji faturaları toplamı brüt ücret hesabına katılacak ve kapıcı lehine sonuç doğuracaktır. Apartman kapıcıları veya site çalışanı ile yapılan iş sözleşmesine göre elektrik, su ve yakıt parası gibi giderleri kapıcı (çalışan) kendisi karşılıyorsa, kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmamakta, bu giderler tazminat hesabına dahil edilmemektedir.

İş Sözleşmesi Feshedilen Apartman Görevlisi
Kapıcı Kıdem Tazminatını Kim Öder?
Kapıcının Kıdem Tazminatını Kim Öder? (Apartman Görevlisi)

Apartman Görevlisinin Kıdem Tazminat Hesabında Dikkate Alınması Gereken Ödemeler Nelerdir? 

Son brüt ücrete kapıcıya yapılan düzenli yardımlar, fatura giderleri, kapıcı konutunun kira bedeli gibi giderler eklenmelidir. Son alınan asgari ücretin brüt tutarına ilave olarak düzenli ödenen aşağıdaki aylık ödemelerin toplamı ilave edilecektir.

• Kapıcı Dairesi Tahsis Edilmiş ise Emsal Kira Bedeli 
• Varsa Yakacak Yardımı (Kapıcılarda kapıcı dairesi elektrik / su / doğal gaz vb. enerji bedelleri)
• Varsa Yol (Mavi kart ücreti vb.) ve/veya Yemek Yardımı 
• Kapıcılar Kömürlü Kazan Yakıyorsa Verilen Yoğurt vb. Ücreti 
• Diğer Sosyal Yardım 

Bu ödemeler brüt ücrete ilave edildikten sonra yılda bir veya birden fazla kez düzenli olarak her yıl ödenen ödemelerin son yıla ait toplamı 12’ye bölünmek sureti ile ilave edilecektir.

• Varsa Bir Yılda Verilen İkramiyeler Toplamı (Örneğin bayram ikramiyeleri) 
• Net Maaş Haricinde Ödeniyorsa Bir Yılda Ödenen Primler Toplamı 

Kapıcının Elektrik, Su, Doğal Gaz vb. Giderlerini Ödemek Zorunlu Mudur?
Kapıcının Elektrik, Su, Doğal Gaz vb. Giderlerini Ödemek Zorunlu Mudur?

Apartman Görevlisi için Örnek Kıdem Tazminat Hesaplaması

Hayat Apartmanı kapıcısı apartmanda 20 senedir çalışıyor. Önce kapıcının aylık brüt ücretine diğer yan haklar da eklenmek suretiyle son giydirilmiş brüt ücretinin bulunması gerekecektir. 

- Apartmanda kapıcının son aldığı aylık ücreti brüt 10.008 TL
- Kapıcı, apartmanın kapıcı konutunda ikamet ediyor ve kapıcının kaldığı konutun tahmini emsal kira bedeli 2.000 TL
- Kapıcı konutuna ait elektrik, su, doğal gaz gibi fatura bedelleri de bina yönetimi veya bina kat malikleri tarafından ödeniyor ve gelen faturaların son yıla ait ortalama aylık tutarı 1.000 TL
- Yine kapıcıya başka nam altında düzenli yardım yapılıyor veya aylık ücret ödeniyor ve aylık 500 TL

O halde Hayat Apartmanı Kapıcısının giydirilmiş brüt ücreti = 10008TL + 2000 TL + 1000 TL + 500 TL = 13.508 TL olacaktır. Bulunan 13.508 TL bir yıla denk gelen kıdem tazminatıdır. 

Kapıcının çalıştığı yıl ile son aldığı brüt ücretin çarpımı suretiyle kıdem tazminatını hesaplayabiliriz. Kapıcı tam 20 sene çalışmış ise 13.508 TL x 20 yıl = 270.160 TL kıdem tazminatı alması gerekir.  

EYT’liler, İş Sözleşmesini Kıdem Tazminatı Kazanarak Sonlandırabilir Mi? 

Kıdem Tazminat Hesaplamasında Çalışma Süresinin Önemi

 
Hayat Apartmanı kapıcısı apartmanda 20 senedir çalışıyor demiştik. Hesaplama için kısa bir önemli not daha verelim. Sadece yıl ile hesaplamak yeterli değildir. Apartman görevlimiz kaç yıl, kaç ay, kaç gün çalışmıştır? Doğru olan hesaplama çalışma süresine göre yıl / ay / gün bazında çarpılarak hesap edilecektir. Kapıcıların kıdem tazminatını hesaplamak için, öncelikle çalışanın işe giriş tarihi ve işten ayrılma tarihi tespit edilir. Daha sonra, çalışanın brüt ücreti belirlenir ve çalışma süresine göre kıdem tazminatı hesaplanır.

Kıdem tazminatı hızlı ve yaklaşık hesaplama formülü şöyle yazılabilir:

Kıdem Tazminatı = Son Giydirilmiş Brüt Ücret (Günlük) x (Toplam Çalışılan Gün Sayısı / 365) *30 

Bu formülde, brüt ücret, çalışanın son giydirilmiş brüt ücretidir. Çalışma süresi işe giriş tarihi ile işten ayrılma tarihi arasındaki gün sayısıdır. 365 ise bir yılın gün sayısını, 30 bir ayda ücret alınan gün sayısını temsil etmektedir. Örneğin, Hayat Apartmanı kapıcısı işe 31.01.2003 tarihinde başlamış ve 31.12.2022 tarihinde işten ayrılmış olsun. Son brüt giydirilmiş ücreti 31.12.2022 tarihi itibari ile günlük 332,3 TL (Aylık 9.971 TL) olsun. Bu durumda, apartman görevlisinin kıdem tazminatı hesaplaması şöyle yapılabilir:

Kıdem tazminatı = 332,3 TL x ((31.12.2022 - 31.01.2003) arasındaki gün sayısı / 365) x 30
Kıdem tazminatı = 332,3 TL x (7275 gün / 365) x 30
Kıdem tazminatı = 332,3 TL x 19,93 x 30
Kıdem tazminatı = 198.682 TL 

Sonucumuz küçük bir miktar hata verecektir. Bunun sebebi hem yıllık 365 gün sayısını hem de 30 sayısını sabit almamızdır. Oysa çalışan gün sayısı 7275 gün hesaplanırken artık yıllar ve 28 ile 31 gün olan aylar da dikkate alınmıştır. Bu hesaplama sonucuna göre, çalışanın kıdem tazminatı yaklaşık 198.682 TL olacaktır. Ancak, kıdem tazminatı hesaplama yöntemi ve oranları, yasal düzenlemelere ve iş sözleşmesinde belirlenen şartlara göre değişebilir. Bu nedenle, kıdem tazminatı hesaplama işlemi yapılırken ilgili mevzuatın ve iş sözleşmesinin dikkate alınması önemlidir. Dilerseniz şimdi Hayat Apartmanı kapıcısının işten çıkış tarihi için aşağıdaki ilk hesaplamayı yapalım.

Hesaplama 1

Hayat Apartmanı kapıcısının Kasım 2022 ayındaki genel kurulda aralık ayı sonu itibari ile işten çıkarılması yönünde karar alınmış olsun. Yönetici kapıcıya 31 Aralık 2022 tarihinde iş akdi fesih bildirimini yapsın. Ya da görevli 31 Aralık 2022 itibari ile emekliliğe ayrılmış olsun.  Bu durumda iş akdinin fesih tarihi 31 Aralık 2022’dir. Bu tarih itibari ile hesaplamayı yapalım. Aralık 2022 itibari ile kapıcımız asgari ücret alsın. Bu tarihteki brüt asgari ücret 6.471 TL’dir. (Altı Bin Dört Yüz Yetmiş Bir Türk Lirası) Yukarıda verilen giydirilmiş ücret hesabındaki emsal kira bedeli, aylık enerji fatura tutarları, ve ödenen diğer ücretleri aynen kabul edelim.

O halde ödenmesi gereken kıdem tazminatı 31 Aralık 2022 itibari ile 198.589,00 TL’dir.
Görevli emekliye ayrılmış ise ihbar öneli verilmeyecektir. İşten çıkarılması kararı alınmış ve derhal feshedilmişse ayrıca ihbar tazminatı hesaplanacaktır.

Hesaplama 2

Hayat Apartmanı görevlisinin Kasım 2022 ayındaki genel kurulda ihbar süresi de verilerek işten çıkarılması yönünde karar alınmış olsun. Yönetici kapıcıya 5 Aralık 2022 tarihinde 8 hafta (56 gün) ihbar süresi vererek 31 Ocak 2023 tarihinde fesih gerçekleşecek şekilde iş akdi fesih bildirimini yapsın. İşçi 5 Aralık 2022 - 31 Ocak 2023 tarihleri arasındaki 8 haftada günlük en az iki saat üzerinden hesaplanacak şekilde 56 gün x 2 saat = 112 saat iş arama iznini de kullanmış olsun. Ya da görevli 31 Ocak 2023 itibari ile emekliliğe ayrılmış olsun. Bu durumda iş akdinin fesih tarihi 31 Ocak 2023’tür. Şimdi bu tarih itibari ile hesaplamayı yapalım. Kapıcımız asgari ücret alıyordu. Ancak asgari ücret 1 Ocak 2023’ten itibaren arttı ve brüt asgari ücret 10.008 TL’ oldu. (On Bin Sekiz Türk Lirası) Yukarıda diğer örneklerde verilen giydirilmiş ücret hesabındaki emsal kira bedeli, aylık enerji fatura tutarları ve ödenen diğer ücretleri aynen kabul edelim.

O halde ödenmesi gereken kıdem tazminatı 31 Ocak 2023 itibari ile 270.160,00 TL’dir. Görevli emekliye ayrılmışsa ihbar öneli verilmeyecektir. İşten çıkarılması kararı işçiye önceden bildirim yapıldığı ve ihbar süresi boyunca iş arama izni verildiği için ayrıca ihbar tazminatı hesaplanmayacaktır.

Örnek 1 ile Örnek 2 Arasında Kıdem Tazminatı Farkı Neden Oluştu? 

Yazımızda “ihbar öneli tanınmak suretiyle yapılan bir fesih bildiriminde önelin bittiği tarihte fesih gerçekleştiğinden, önelin bittiği tarihteki ücret esas alınmalı” demiştik. Bildirim öneli sonuna kadar asgari ücrete zam geldiğinden, iş sözleşmesi feshedilen kapıcının bu asgari ücretten yararlanması mümkün olmuş ve kıdem tazminatının bu artan ücret esas alınarak hesaplanması gerekmiştir. Oluşan kıdem tazminatı farkı 71.571,00 TL olmuştur. Detaylarını aşağıdaki tabloda ve “Emeklilik, Kıdem Tazminatı ve EYT Hakkında Her Şey” konulu videomuzun https://www.youtube.com/watch?v=-Yk2-7vbhhc&t=500s bölümünde bu konu hakkında diğer detayları bulabilirsiniz.

Çalışanın İş Akdinin Fesih Edilmesi Durumunda Yönetici ve Kat Maliklerinin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Apartmanda ya da sitelerde çalışan kapıcı ve diğer işçilerin asıl işvereni bütün maliklerdir. Kat mülkiyeti kanunu kapsamında seçilen yönetim ve yönetim kurulu ise işveren vekili olarak geçmektedir. Kapıcıların kıdem tazminatının yukarıda açıkladığımız üzere hesaplanmasının gerektiği açıktır. Apartman kapıcıları veya site görevlileri işten çıkarılırken kıdem, ihbar hesaplaması dışında çalışma süresi boyunca haftalık tatil, genel ve resmi tatil çalışmaları, haftalık 45 saati aşan çalışmalarına ilişkin fazla ücretleri ödenmedi ise bunları da ayrıca talep edebilecektir.
Hukuk kurallarına rağmen iş akdinin feshi sırasında kıdem ve ihbar hesaplamaları uygulamada özellikle kat malikleri arasında büyük tartışmalara konu olmakta ve kat malikleri genellikle hesabı doğru şekilde yapmaktan kaçınmaktadırlar. Bu hukuki uyuşmazlıkların karışık bir sürece girmemesi ve kat maliklerinin daha fazla zarara uğramaması adına İş Hukuku konusunda uzman bir hukukçu veya mali müşavirden destek almanız hem kapıcılar hem kat maliklerinin yararına olacaktır.