Apartman ve Sitelerde 1 Ocak 2025’te İş Güvenliği Uzmanı Zorunluluğu Başladı

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu 1 Temmuz 2014 tarihinde başlaması gerekirken kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren 12 yıl boyunca 5 kez ertelenmişti. Son olarak 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği profesyonellerinden hizmet alma yükümlülüğü 28 Aralık 2023 tarihli ve 32413 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7491 Sayılı Kanun gereğince 31.12.2024 tarihine tehir edilmişti. Böylece elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine ilişkin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma zorunluluğu 01.01.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş oldu. Bu yazımız sadece apartman ve siteler (toplu yapılar) çerçevesinde değil, aynı zamanda rezidans, iş merkezi, alışveriş merkezi (AVM) gibi 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan tüm işyerlerini de ilgilendirmektedir. 

İş Güvenliği Profesyonelleri Kimlerdir? 

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre iş güvenliği profesyonelleri olarak adlandırdığımız kişiler; 
• iş güvenliği uzmanı, 
• işyeri hekimi, 
• yardımcı sağlık personeli 
• veya bunların çalıştığı Ortak Sağlık Güvenlik Birimi’dir. (OSGB) 

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren 50 ’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta sayılan işyerlerinde; iş güvenliği profesyonelleri olarak adlandırdığımız iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, yardımcı sağlık personeli veya bunların çalıştığı Ortak Sağlık Güvenlik Birimi (OSGB) den hizmet alma zorunluluğu başlamış olup, herhangi bir ertelemenin söz konusu olmayacağı anlaşılmaktadır. 

Apartman ve Sitemizde Yangın ve Diğer Afetlerde Güvende Miyiz? 

Yöntem 1: İş Güvenliği Profesyonelleri Olan İş Güvenliği Uzmanı ya da İşyeri Hekiminden Direkt Olarak Profesyonel İş Sağlığı Güvenliği (İSG) Hizmeti Almak

İşverenler veya işveren vekilleri iş güvenliği uzmanı belgesine sahip iş güvenliği uzmanları (Az Tehlikeli İşyerlerinde C sınıfından başlayarak) ve/veya işyeri hekimi belgesine sahip hekimler ile e-Devlet (turkiye.gov.tr) sisteminde bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Kayıt, Takip ve İzleme Programı İSG-KATİP (https://www.turkiye.gov.tr/acshb-isg-katip) sayfasını kullanarak elektronik ortamda sözleşme düzenleyebilir.  Apartman ya da site yönetiminin veya profesyonel yönetim şirketinin "E-Bildirge Kullanıcı Yetkilisi" tarafından T.C. kimlik numarası ve e-devlet şifresi ile İSG-KATİP sistemine giriş yapılabilir. Bu sözleşmenin yapılması halinde uzman ve/veya işyeri hekimi kısmi süreli çalışan olarak E-SGK işyeri bildirgelerinde (Sigortalı Hizmet Listesi) de gösterilmelidir.

İş güvenliği uzmanı ve/veya işyeri hekimi için aynı bir çalışan gibi bordro düzenlenecek ve maaş ödemesi yapılacaktır.  Uzman / işyeri hekimi için ödenecek ücret site / apartmanın (işyerinin) konumuna, ulaşıma, çalışan sayısına bağlı olarak değişebilecektir. İSG-KATİP sistemi, iş güvenliği profesyonelleri (uzman/ işyeri hekimi) için aylık 195 saatlik sözleşme düzenlenmesine izin verirken bir işyerinde tam zamanlı uzman / işyeri hekimi için ise 22,5 saatlik fazladan sözleşme düzenlemeye de izin vermektedir. İş güvenliği profesyoneli bir işverene ya da bir Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri (OSGB)’ne bağlı çalışmıyorsa bu çalışma saatlerini anlaştığı farklı işyerlerinde en çok aylık 195 saate kadar dağıtabilir. Bu sebeple uzman / işyeri hekimine ödenecek aylık ücret çalışan sayısı arttıkça artacak, ancak çalışan sayısı arttıkça çalışan başına ödenecek birim ücret doğal olarak düşük olacaktır. Örneğin bir apartmandaki bir apartman görevlisi için uzmana ödenecek ücret 100 birim ise buna işyeri apartmana gidiş geliş yol masrafları, yolda geçen zaman, işyerinde geçirilen zaman gibi unsurlar dahil olacaktır . Aynı uzman aynı bölgede 10 çalışanı olan bir siteye hizmet verirken aynı maliyetler göz önüne alınmak sureti ile ücret 140 birim gibi olabilecektir. Çalışan sayısı 10 katına çıkmıştır, ancak ödenecek ücret %40 artmıştır. Bunun sebepleri uzmanın gidiş geliş yol masrafları, yolda geçen zaman gibi maliyetleri sabit kalmıştır, işyerinde geçirilen süre artmıştır.

Bir işverene bağlı kısmi süreli çalışacak uzmana ödenecek net ücret üzerine aynı diğer çalışanlarda olduğu gibi SGK primi, İşsizlik Sigorta Primi İşçi ve İşveren Payları, ödenecek ücret asgari ücreti aşıyorsa gelir vergisi ve damga vergisi hesaplanacaktır. Uzmanın gelir unsuru ücret olacağından mükellefin (uzmanın) bahsi geçen ödevleri yerine getirme zorunluluğu bulunmamakta olup, vergilendirilmeye ilişkin birtakım ödevlerde işverence yerine getirileceğinden ücretten işverence yapılacak tevkifat sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir. Bununla beraber kendi nam ve hesabına çalışan iş güvenliği uzmanları serbest meslek erbabı olarak kabul edileceğinden söz konusu ödevleri yerine getirmekle de mükellef olacaklardır.

Dikkat! İş güvenliği uzmanından direkt olarak İSG hizmeti alırken uzmanın apartman, site, AVM, iş merkezi gibi tesislerde daha önce deneyimleri olmasını önemseyiniz.

Yöntem 2: Ortak Sağlık ve Güvenlik Biriminden (OSGB) Profesyonel İş Sağlığı Güvenliği (İSG) Hizmeti Almak

İşveren yine teklif alarak Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri (OSGB) veya Çalışan Sağlığı Merkezlerinden (ÇASMER) hizmet alabilir. OSGB ile sözleşmeler OSGB ile yine yukarıda linki verilen İSG-KATİP sistemi üzerinden yapılır. OSGB ile iş güvenliği ve/veya sağlık yönünden çalışma biçimine göre iş güvenliği uzmanı ve/veya işyeri hekimi de aynı şekilde  İSG-KATİP sistemi üzerindeki sözleşmeyi elektronik ortamda imzalar. Apartman ya da site yönetiminin veya profesyonel yönetim şirketinin "E-Bildirge Kullanıcı Yetkilisi" tarafından T.C. kimlik numarası ve e-devlet şifresi ile İSG-KATİP sistemine giriş yapılabilir. OSGB ile çalışılması halinde iş güvenliği uzmanı ve/veya işyeri hekimi OSGB çalışanı olup, apartman veya sitenin bordrosunda gösterilmeyecektir. Dolayısı ile SGK primi, İşsizlik Sigorta Primi İşçi ve İşveren Payları, ödenecek ücret asgari ücreti aşıyorsa gelir vergisi ve damga vergisi apartman veya site yönetimine değil, OSGB’ye aittir. OSGB bu maliyetleri kendi hizmet bedeli içinde karşılayacaktır. OSGB ile çalışmalarda OSGB den talep edilen hizmet iş güvenliği uzmanı ve/veya işyeri hekimi veya yardımcı sağlık personelinin her biri ya da tamamı olabilir. OSGB ile çalışmalarda bir hizmet bedeli üzerinden anlaşılarak ayrıca hizmet fatura edileceğinden %20 oranında Katma Değer Vergisi (KDV) ödenecektir.

Dikkat! OSGB’den İSG hizmeti alırken şirketin apartman, site, AVM, iş merkezi gibi tesislerde daha önce deneyimleri olmasını önemseyiniz.

OSGB’den hizmet almak direk olarak iş güvenliği uzmanı ya da işyeri hekiminden hizmet almaktan daha kolay buna karşılık daha maliyetlidir. Ancak OSGB tercihi doğru yapılırsa şirketin özellikle tesisler konusunda uzmanlığından da daha fazla faydalanmak mümkündür.

Apartman ve Site Yöneticilerinin Asansör Güvenliği ve Kazaları ile İlgili Yükümlülükleri

Yöntem 3: İşverenin veya İşveren Vekilinin Ya da Çalışanları Arasından Görevlendirme Yapmak

Yine 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde işyerlerinde işverenlerce mali külfet görülmesi sebebi ile iş güvenliği profesyonellerinden hizmet alınmak istenmemesi durumunda ise;
 
• Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olan işveren (iş güvenliği uzmanı belgesi) ile işyerindeki İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetlerini bizzat kendi üstlenebilmekte veya

• İşveren çalışanları arasından belgeye sahip iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirebilmekte veya

• İşveren veya işveren vekili açık öğretim sistemi, uzaktan veya yüz yüze olarak tercih edilebilecek 2 günlük (16 saat) bir eğitim ve sınav ile işveren kendi işyerindeki iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini bizzat üstlenebilmektedir.

• Yukarıdaki durumların herhangi birinin tercihi halinde işyeri hekiminden hizmet alma sorunluluğu olmayıp, işveren çalışanları için iş başlama ve periyodik sağlık raporlarını aile hekimleri ve kamu sağlık hizmet sunucularından ya da çalışan sağlığı merkezlerinden (ÇASMER) alınabilecektir.

• İşverenin veya işveren vekilinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini bizzat üstlenmesi, OSGB’den veya direk olarak iş güvenliği uzmanından hizmet almak ile kıyaslandığında maliyetsiz gibi görünüp tercih edilecek olabilir. Ancak asıl maliyet işveren veya vekilinin ortadan kaldırdığı bu maliyet karşılığında sorumluluğunu yerine getirmediğinde oluşabilecek iş kazası durumunda ortaya çıkacaktır.

İnceleme Önerisi: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü / İSG Hizmetleri / İdari Para Cezaları

İşveren Kendisi İş Güvenliği Hizmetlerini Yerine Getirmek İsterse Ne Yapmalı?

Elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekili tarafından; çalışanları arasından uygun nitelikte personel görevlendirmesi yaparak veya  gerekli belgeye (iş güvenliği uzmanı belgesi) sahip olması halinde kendisi üstlenerek, veya bakanlıkça yetkilendirilen OSGB ve ÇASMER’ lerden hizmet alarak veya İş Güvenliği Uzmanı görevlendirme şartı aranmaksızın Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlayarak yerine getirebilmelerin mümkün olduğunu yukarıda ifade ettik. İşveren veya işveren vekili, gerekli eğitimleri alarak işe giriş muayeneleri ve tetkikler haricindeki iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilir. Anadolu Üniversitesi ile T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arasında işyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Eğitim, Sınav ve Belgelendirme iş birliği protokolü imzalanmıştır. Anadolu Üniversitesi ile T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş birliğiyle hazırlanan sertifika programına katılarak başarılı olan işveren veya işveren vekilleri elliden az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini kendileri yürütebilecektir. Herhangi bir diploma derecesi aranmaksızın programa 18 yaşını doldurmuş herkes başvurabilir.

Başvuru linki: https://esertifika.anadolu.edu.tr/program/14/isveren-ve-isveren-vekili-icin-is-sagligi-ve-guvenligi  
Başvuru Tarihi ve Kayıt Bedeli: Başvuru işlemleri 03.02.2025 – 28.02.2025 tarihleri arasında yapılacaktır. 
Kayıt bedeli 750 TL’dir. Daha önceki dönemlerde başarısız olup tekrar sınava girecek adaylar için kayıt yenileme bedeli 500 TL'dir.
 
(*Lütfen güncel tarihler ve bedeller için sayfayı ziyaret ediniz.)

Eğitim Önerisi: e-Devlet Kayıtlı Site Yöneticiliği Online (Senkron-Canlı) Eğitim Programı

Apartman veya Sitede Yönetici ya da Maliklerden Herhangi Biri İş Güvenliği Hizmetlerini Üstlenebilecektir. 

Apartman ve sitemiz elliden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri sınıfında ise; 634 Sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu açısından değerlendirildiğinde;

İşveren: En az bir işçinin (mesela kapıcı / apartman görevlisinin bulunması halinde) kat maliklerinin her biri ve kat malikleri kurulu ya da toplu yapı olarak sicile kayıtlı yerlerde yine toplu yapı kat malikleri ile onların seçtiği toplu yapı temsilciler kurulu işverendir. İşçinin ya da işçilerin dışarıdan taşerondan tedarik edilmesi halinde ise yukarıda sayılanlar asıl işveren (üst işveren), taşeron şirket alt işverendir.

İşveren Vekili: En az bir işçinin (mesela kapıcı / apartman görevlisinin bulunması halinde) kat malikleri kurulunun ya da toplu yapı olarak sicile kayıtlı yerlerde yine toplu yapı temsilciler kurulunun kendi aralarından veya dışarıdan seçtiği kimseler (yönetici ya da yönetim kurulu) işveren vekilidir.

O halde apartman / sitedeki;
• herhangi bir malik işveren, 
• kat maliklerince / toplu yapılarda temsilciler kurulunca seçilen yönetici ya da yönetim kurulu üyeleri işveren vekili sayılacaklarından yukarıda belirtilmiş olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından (Anadolu Üniversitesi ile T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş birliğiyle hazırlanan sertifika programı) alabilirler.

Kat maliki; malik olduğu ( yani bağımsız bölüm başkasına devir olmadığı) sürede,  dışarıdan atanan yönetici ya da yönetim kurulu üyesi de görevde kaldığı sürece bu hizmeti bizzat üstlenebilir. Kat maliklerinin , yöneticilerin ya da yönetim kurulu üyelerinin Anadolu Üniversitesi ile T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş birliğiyle hazırlanan sertifika programına katılarak aldıkları belge ve yetkilendirme sadece “o ana gayrimenkul işverenliği” için kullanılabilir.
Örneğin profesyonel yönetim işi yapanların birden fazla anagayrimenkulde iş güvenliği uzmanı belgesi olmadan yani iş güvenliği profesyoneli olmadan salt Anadolu Üniversitesi ile T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş birliğiyle hazırlanan sertifika programına katılarak aldıkları belge ile bu hizmeti vermeleri mümkün değildir. Yine kat malikleri kurulunda / toplu yapılarda toplu yapı temsilciler kurulunda yönetici ya da yönetim kurulu üyesi olarak seçilmeyen malikler dışındaki kişiler apartman / sitenin işveren vekili sayılmazlar.

Apartman veya Sitede Yönetici ya da Maliklerden Herhangi Birisinin İş Güvenliği Hizmetlerini Üstlenmesi Neden Sakıncalıdır? 

Uzmanlık alanı iş güvenliği olmayan işveren veya vekili (maliklerden herhangi birisi, malik olan yönetici ya da dışarıdan atanan profesyonel yönetim işi yapan bir gerçek kişi) 16 saatlik bir eğitim ve sınav ile sadece o apartman veya sitede, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatından doğan görevleri yerine getirebilmekte ve iş güvenliği profesyonellerinden gözetim ve öneri hizmeti alma zorunluluğunu da ortadan kaldırmaktadır. Bu durum, hem kendisi için uzman olmadığı konuda cezai sorumluluğu ortaya çıkarmakta hem de bina sakinlerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye atmaktadır.