Apsiyon
Konut Sakinine Özel Uygulama
Depremler nedeniyle zor günlerden geçtiğimiz olağanüstü hal bölgesi olarak kabul edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa ile ilgili yeni bir kararname daha Resmi Gazete’de yayımlandı.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu yazının kaleme alındığı tarih itibari ile 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6’lık iki depremin yıkım yaşattığı 11 ilde 4 milyon 371 bin bağımsız bölümden oluşan 1 milyon 188 binanın hasar tespit çalışmalarını tamamladı. Son bilgilere göre 600 bini konut, 150 bini ticaret bağımsız bölüm olmak üzere toplam 750 bin bağımsız bölüm, yıkılmış, acil yıkılacak, ağır hasarlı ve orta hasarlı hale geldi.
Bu yazımızda depremi özellikle bina yönetimleri ile bu gibi tesislere hizmet veren profesyonel yönetim şirketleri işverenleri ve çalışanları için ele aldık.
• Deprem Bölgesinde OHAL Süresince İşveren ve İşçi İçin Yeni Düzenlemeler Var
• Deprem Bölgesinde Apartman ve Site Görevlileri İşten Çıkarabilir Mi?
• Site Yönetimleri ve Yönetim Şirketleri Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanılabilir Mi?
• Çalışanları Nakit Ücret Desteğinden Faydalanabilir Mi?
• Yıkılmış ve Ağır Hasarlı Apartman ve Sitelerdeki Çalışanlar Ne Olacak?
• OHAL İlleri ve OHAL Süresi Neden Önemli?
• Depremde Yapıların Hasar Durumlarının Dikkate Alınması, Sorgulanması Gerekliliği
• Apartman ve Site Yönetimlerinde Çalışanların İşvereni Kim?, İş Yeri Neresidir?
• Deprem Bölgesinde İş yeri Kapatılması Koşulları ve Faaliyetinin Sona Ermesi Neticesinde Yapılması Gereken Bildirimler Nelerdir?
• Apartman ve Site İş Yeri Faaliyetinin Sona Ermesinde İşveren - İşçi İlişkisi Nasıl Olmalı? soruların yanıtlarını bu blog yazımızda bulabileceksiniz.
OHAL Kapsamında 22 Şubat 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 32112 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde “Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirlere Dair” düzenlemeler yapıldı.
• OHAL kapsamındaki illerde İŞKUR tarafından hasar gören iş yerlerine kısa çalışma ödeneği verilecek.
• OHAL süresince 6 Şubat 2002 tarihinde deprem bölgesinde iş sözleşmesine bağlı çalışan, iş yeri deprem nedeniyle kapanmış olan ve işsizlik ödeneği alamayanlar ile kısa çalışma ödeneği alamayan işçilere çalışamadıkları süre için, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan günlük 133 lira 44 kuruş nakdi ücret desteği sağlanacak.
• OHAL süresince emekçi işlerin ve istihdamın korunmasına ilişkin alınan tedbirler kapsamında istisnai haller dışında işten çıkartma yasağı uygulanacak.
• Tarafların hak kaybına uğramaması için toplu iş sözleşmesi süreci kapsamında; yetki tespitlerinin verilmesi, toplu iş sözleşmelerinin yapılması, toplu iş uyuşmazlıklarının çözümü ile grev ve lokavta ilişkin hak düşürücü süreler uzatılacak.
OHAL süresince; işten çıkarma yasağı ile ilgili istisnai haller; “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler, belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, iş yerinin kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinin sona ermesi halleri” olarak belirlenmiş olup bu haller dışında OHAL ilan edilen illerde her türlü iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilemeyecek. OHAL ilan edilen illerdeki apartman ve site yönetimleri ile profesyonel yönetim şirketleri bu istisnai hallere giren durumları var ise işçi çıkarma yasağına tabi olmayacaklar. Profesyonel yönetim şirketlerimiz ile apartman ve toplu yapı yönetimleri yazımızın devamında bu konudaki tüm detayları bulabilirler.
Düzenlemelere göre depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle işverenlerin İş-Kur’a yaptıkları kısa çalışma başvuruları için, depremden etkilenme durumuna göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenen il ve ilçelerde bulunan iş yerleri ve/veya deprem nedeniyle yıkık, acil yıkılacak, ağır ve orta hasarlı olduğunu belgeleyen iş yerleri için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin işverenlerin başvurusu doğrultusunda kısa çalışma ödeneği verilecektir.
Sektörel olarak deprem nedeniyle yıkık, acil yıkılacak, ağır ve orta hasarlı olduğunu belgeleyen apartman ve site yönetimleri, uygunluk tespitinin tamamlanmasını beklemeden başvurusu yaparak kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilirler. Hatalı bilgi ve belge verilmesi durumunda fazla ödeme yapılırsa bu ödemelerin yasal faizi ile beraber tahsil edileceği unutulmamalıdır.
Kısa çalışma ödeneği başvuruları için apartman, site ve tesis yönetimlerinin aşağıda belirttiğimiz “Depremde Yapıların Hasar Durumlarına Göre Sınıflama” koşullarına göre yapı durumlarını sorgulamaları, uygunluk tespiti yapılmamış olan yapılarda ise tespit tamamlandıktan sonra başvurularını güncellemeleri gerekecektir. Profesyonel yönetim ve entegre tesis yönetim şirketlerinin ise kendilerine ait bordroda çalıştırdıkları işçiler ile hizmet verdikleri apartman, site ve diğer tesislerin yapı durumlarını sorgulamaları gerekecektir.
Düzenlemelere göre OHAL kapsamındaki illerde her türlü iş veya hizmet sözleşmesi 22.02.2023 tarihinden itibaren OHAL süresince işverenler tarafından feshedilemeyecektir. Profesyonel yönetim şirketleri, özel güvenlik ve temizlik şirketleri gibi apartman ve site yönetimleri ile alışveriş merkezleri gibi diğer tesis yönetimleri de işveren olduklarından çalışanlarının iş akitlerini bu düzenlemeler uyarınca aşağıdaki şartlar dışında feshedemeyeceklerdir.
Fesih sadece;
- İş Kanunu’nun 25/1-II hükmü, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri,
- Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi,
- İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması veya faaliyetinin sona ermesi,
- İlgili mevzuata göre yapılan her türlü hizmet alımları ve
- Yapım işlerinde işin sona ermesi hallerinde işveren tarafından yapılabilecektir.
Bu bağlamda apartman ve site yönetimleri bu şartlar dahilinde iş sözleşmelerini feshedebilirler. Buna aykırı şekilde hareket edilmesi halinde her bir işçi için aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
İşveren yönetim şirketleri veya apartman ve site yönetimleri; az hasarlı veya hasarsız yapılarda verdikleri hizmete devam edebilirler veya hizmete ara vererek bir süre sonra devam edebilirler. Yine orta hasarlı yapılarda yapının güçlendirilmesi ardından oturum mümkün hale geleceğinden bu süre içinde hizmet geçici olarak durdurulabilir. Bu durumlarda işçiler ile iş ilişkisi devam etmektedir. İşveren apartman, site yönetimleri veya tesis yönetimi veya profesyonel yönetim şirketlerinin her biri kendilerine bağlı 4a’lı çalışan işçilere ücretli veya ücretsiz izin kullandırılabilirler.
Depremin yaşandığı 6 Şubat 2023 tarihi itibariyle iş akdi bulunan, deprem tarihi ve sonrasında depremin etkilerinden kaynaklı iş yerinin kapanması sebebiyle iş sözleşmesi sona eren ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan apartman, site, profesyonel yönetim şirketi ve tesis yönetimi çalışanlarına nakdi ücret desteği sağlanacak. Ayrıca işverenin kısa çalışma başvurusunda bulunmasına rağmen gerekli prim şartlarını taşımaması nedeniyle kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan çalışanlar da nakdi ücret desteğinden yararlanabilecekler. Bilindiği üzere nakdi ücret desteği İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında kişilere ücretsiz izin kullanılan veya işsiz kalınan dönem için İş-Kur tarafından yapılan ödemelerdir. Yapılan düzenlemelere göre depremin gerçekleştiği 06.02.2023 tarihi itibariyle iş sözleşmesi bulunan işçileri için apartman ve site yönetimleri veya buralarda kendi tüzel kişiliklerine ait bordrolu işçileri çalıştıran, entegre tesis yönetim şirketleri, profesyonel yönetim şirketleri tarafından;
- İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı kısa çalışma başvurusuna istinaden yeni bir hak sahipliği oluşmayanlar ile
- Kapanma veya kapatılma sebebiyle iş sözleşmesi feshedilen ve yeni bir işsizlik ödeneği hak sahipliği olmayanlara
günlük 133,44 TL nakdi ücret desteği verilecektir. Diğer yandan herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alanlar bu destekten yararlanamayacaklardır.
Kararnameye sosyal güvenlik alanında alınacak tedbirler kapsamında, OHAL ilan edilen illerde bulunan veya buralarda sağlık hizmeti sunucularının avans ödemeleri 6 Şubat 2023 ve sonrasını kapsaması halinde OHAL süresince Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun ilgili hükümlerinde muaf olacak.
Bu kurumların Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) sunması gereken ancak depremin etkilerine bağlı olarak temin edilemeyen sağlık giderlerinin ödenmesine esas fatura, belge ve ekleri fatura denetiminde aranmayabilecek. Bu illerde bulunan ve/veya buralarda hizmet sunan sağlık hizmet sunucularının faiz ve yersiz ödeme ile sözleşmeden kaynaklanan cezai şart borçları, SGK tarafından olağanüstü hal süresince ertelenebilecek. OHAL süresince Sosyal Güvenlik Kurumunca (SGK), kurum bütçesinden finansmanı sağlanacak sağlık hizmetleri ile ilgili tedbirleri almaya, usul ve esasları belirlemeye SGK yetkili oldu. Bu kapsamda yapılacak harcamalar, SGK bütçesinden karşılanacak.
Yöneticinin En Zor Görevi: Yıkılan ve Ağır Hasar Alan Apartman / Sitenin Bildirimi
Yaşadığımız, Çalıştığımız Yapılar Depreme Dayanıklı Mı?
Bu sorunun yanıtlanabilmesi için apartman ve site yönetimlerimiz ile bu yerlere ve iş merkezi, alışveriş merkezi gibi tesislere hizmet veren entegre hizmet şirketleri, özel güvenlik, temizlik, yönetim şirketlerinin her biri aşağıdaki hususları kendi özellerinde cevaplamalıdırlar.
Olağanüstü hal bölgesi olarak kabul edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeridir.
Anayasanın 119. maddesindeki yetkiye dayanarak depremin yaşandığı yukarıda sayılan bir tanesi sonradan ilave edilen 11 il, 08.02.2023 tarihli ve 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 8 Şubat 2023 Çarşamba günü saat 01.00’den itibaren üç ay süreyle (7 Mayıs 2023 tarihine kadar) olağanüstü hal ilan edilmişti. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir, her defasında 4 ayı geçmemek üzere süre uzatabilir veya olağanüstü hal kaldırabilir.
Hasar tespit çalışmaları öncelikle gözlemsel incelemeye dayanıyor. Bu incelemede, binaların kolon, perde, kiriş gibi taşıyıcı olan ve bölme duvar, kaplama gibi taşıyıcı olmayan elemanlarında oluşan hasarlar belirleniyor.
Binalar, durumlarına göre hasarsız, az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı, acil yıkılacak ve yıkık olarak 6 sınıfta değerlendiriliyor.
Acil Yıkılacak Bina: Deprem nedeniyle binanın taşıyıcı elemanlarının büyük oranda kalıcı yer değiştirerek kısmen veya tamamen yıkıldığı binalardır. Hiçbir şekilde kullanılması mümkün olmayan bu binaların içine girilemez ve eşyaların tahliyesi gerçekleştirilemez.
Ağır Hasarlı Bina: Deprem nedeniyle binanın taşıyıcı elemanlarındaki geniş ve yaygın kesme kırılmalarının / ayrılmaların olduğu binalardır. "Ağır" hasarlı yapıların onarılmaz taşıma gücü kaybı ve geri (dayanım ve ekonomik açısından) alınamaz hasarları olan binalar olarak tanımlanır. Bu binalar hemen boşaltılarak yıkılmalıdır. Ağır hasarlı ve acil yıkılacak binaların onarımı ve tekrar kullanımı mümkün değil, kesinlikle kullanılmaması, ivedi şekilde boşaltılması ve kontrollü bir şekilde yıkımının gerçekleştirilmesi zorunludur.
Orta Hasarlı Bina: Deprem nedeniyle binanın duvarlarındaki yarıklar ile taşıyıcı elemanlardaki ince çatlakların olduğu binalardır. Depremden önce oluşan binadaki hasarlar ve kusurlar değerlendirilmez. "Orta" hasarlı yapıda taşıma gücündeki azalma giderilmeden (yapı onarılmadan) ya da güçlendirilmeden yapı kullanılmamalıdır. Eşyaların tahliyesi gerçekleştirilebilir. Orta hasarlı binaların detaylı deprem performanslarının değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi gerekir, aksi halde kullanılamaz ve orta hasarlı binalara girilmemesi gerekir.
Az Hasarlı Bina: Deprem nedeniyle binanın boyasında, sıvalarında ve duvarlarında oluşan ince çatlaklar ile duvarlardan düşen sıvaların olduğu binalardır. Taşıyıcı sistemi hasar görmemiş ancak taşıyıcı olmayan duvarları hasarlı (çatlak, sıva çatlağı, boya/kaplama dökülmesi gibi). Depremden önce oluşan binadaki hasarlar ve kusurlar değerlendirilmez. Binanın kullanılmasında bir sakınca yoktur. İsteyen bu binalara geri dönebilir.
Hasarsız Bina: Deprem nedeniyle herhangi bir hasar meydana gelmeyen binadır. Depremden önce oluşan binadaki hasarlar ve kusurlar değerlendirilmez. Binanın kullanılmasında bir sakınca yoktur.
Yapı Denetimi, İskansız Kaçak Yapılar ve İmar Barışı
Kat malikleri (tapu sahipleri) hasar durumunu e-Devlet (https://www.turkiye.gov.tr/cevre-ve-sehircilik-hasar-tespit-sorgulama) adresinden T.C. kimlik numaraları ve şifreleri ile girip sorgulayabilirler. Diğer bir yöntem ise https://hasartespit.csb.gov.tr/ adresinden T.C. Kimlik Numarası ile tapu sahipleri kendilerine ait binaların sorgulamasını yapabilirler. Bu sitede ayrıca binanın il, ilçe, mahalle, sokak, bina numarası ve binaların giriş kapılarına Çevre Şehircilik Bakanlığı görevlileri tarafından asılan askı kodu girilerek mülk sahibinin T.C. Kimlik Numarası olmadan da sorgulama yapılabilir.
Binasının hasar durumu için yapılan tespiti öğrenmek veya tespit yapılmamış ise tespit yaptırmak isteyenlerin diğer bir yöntemi afet bölgelerindeki mobil iletişim merkezlerinden başvuruda bulunabilmesidir. Hasar tespit sonuçlarının mahalle muhtarlıklarında ilan edilmesinin ardından 1 aylık itiraz süresi bulunuyor. Bu süre içerisinde depremzede vatandaşlar yukarıdaki e-Devlet adresinden ve iletişim ofislerinden itiraz başvurularını yapabiliyorlar. İtiraz başvuruları doğrultusunda yeniden hasar tespiti yapılarak sonuçlar kesinleştiriliyor."
Kat maliki olmayan apartman, bina, site yöneticileri;
a) Sorgulanacak binadaki mülk sahiplerinden herhangi birisinin vasıtası ile e-Devlet (https://www.turkiye.gov.tr/cevre-ve-sehircilik-hasar-tespit-sorgulama) adresinden tapu sahibinin T.C. kimlik numaraları ve şifreleri ile girip sorgulama yapabilirler,
b) https://hasartespit.csb.gov.tr/ adresinden sorgulanacak binadaki kat maliklerinden herhangi birisinin kendilerinde mevcut olan T.C. Kimlik Numarası ile sorgulama yapabilecekleri gibi, ayrıca binanın il, ilçe, mahalle, sokak, bina numarası ve binaların giriş kapılarına Çevre Şehircilik Bakanlığı görevlileri tarafından asılan askı kodu girilerek herhangi bir T.C. Kimlik Numarası olmadan da sorgulama yapabilirler,
c) Veya binaya ait bilgiler ve (talep edilirse yöneticisi olduğu anagayrimenkulün karar defteri veya imza beyannamesi ile afet bölgelerindeki mobil iletişim merkezlerinden sorgulama yapabilirler.
Birden fazla bağımsız bölümden oluşan apartman (bina), toplu yapı (site), İş Merkezi veya Alışveriş Merkezi (AVM) gibi toplu yaşam alanlarının kat malikleri ( tapu sahipleri); buralarda iş sözleşmesi ile çalışan kapıcı, kaloriferci, bekçi, bahçıvan, özel güvenlik görevlisi, gözetim, danışma, temizlik, teknik, muhasebeci, sekreterya, halka ilişkiler, tesis müdürü gibi çalışanların “işvereni” konumundadır. Eğer anagayrimenkul tek gerçek veya tüzel kişiye ait ise bu kişi çalışanların işverenidir. Bu toplu yaşam alanlarının yönetimleri ise çalışanlar açısından “işveren vekili” konumundadır.
Toplu yaşam alanları yönetimleri yukarıda sayılan işçileri kendi bordrolarında çalıştırmak yerine dışarıdan hizmet alıyorlarsa ( dış kaynak - outsourcing) yani bir özel güvenlik şirketinden, bir temizlik firmasından hizmet alıyor ve çalışanların hizmetleri karşılığında bu firmalara fatura karşılığında bedel ödüyorlarsa “üst işveren” sayılmaktadırlar. Toplu yaşam alanlarına çalışanları sağlayan bu şirketler ise “alt işveren” olarak tanımlanır. Alt işveren, asıl işverene karşı sorumludur. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortasına göre “iş yeri”; sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir. Buna göre apartman ve sitelerde verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler, dinlenme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar yani aslında kapıcı dairesi, kalorifer dairesi, apartman veya site bahçesi, sığınak, bodrum, açık kapalı otoparklar gibi ortak yerlerin tümü iş yerinden sayılmaktadır. Asıl veya alt işveren açısından bu durum fark etmeyecek ve apartman ile sitenin ortak yeri asıl işverene veya alt işverene bağlı çalışsın site veya apartman çalışanları açısından ortak mahaller, tesisler iş yerinden sayılacaktır.
Bir depremde bir apartman, site, tesis yıkılmış ise yukarıdaki tanımını yaptığımı “iş yeri” artık mevcut değildir.
Yine yukarıda depremde yapıların hasar durumlarına göre sınıflamasını ayrıntıları ile anlatmış idik.
Acil yıkılacak veya ağır hasarlı binaların da yıkılması gerektiğinden bu sınıflamadaki binalarda da iş yerinin faaliyeti sona erecektir.
Ağır hasarlı, acil yıkılacak ve yıkık binalarda Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre “Ana Yapının Tümünün Harap Olması” sözkonusudur. Kat Mülkiyeti Kanunu’nun (KMK) 47. maddesine göre “ana yapının tümü harap olduğundan, ana gayrimenkul üzerindeki kat mülkiyeti kendiliğinden sona erecektir.
Orta hasarlı binalarda ise yapı güçlendirilmeden kullanılamayacağı için iş yeri bir süreliğine tatil edilmek zorundadır. Yine kat malikleri orta hasarlı yapılarda aynı ağır hasarlı, acil yıkılacak ve yıkık binalarda olduğu gibi apartman veya sitenin yıkılmasına, kentsel dönüşüme karar verebilirler. Bu durumda iş yerinin kapanması durumu söz konusu olacaktır.
Az hasarlı binalarda binanın kullanımında bir sakınca olmadığı gibi, isteyen kat malikleri binalara dönebilmektedir. Ancak depremlerin şehirlerde yarattığı yıkım çok büyük boyutlarda olduğundan aynı mahallede çok sayıda binanın yıkılması durumunda mülk sahipleri az hasarlı binada yaşamaya devam etmek istemeyebilirler. Bu durumda da iş yerinin kapanması söz konusudur.
Hasarsız binalar dahi eğer yerleşime uygun zeminlerde inşa etmemişler ise deprem sonrasında malikler, belediyeler, il özel idareleri, TOKİ’nin taleplerine istinaden Çevre ve Şehircilik ve İklimlendirme Bakanlığının uygun bulması ve teklifi üzerine Cumhurbaşkanı kararı ile “riskli alan” ilan edilebilir. Dolayısı ile iş yeri bu durumda da kapanacaktır.
Yapının harap olması durumunda Kat Mülkiyetine İlişkin Yapılması Zorunlu Bildirimler kısa bir süre önce kaleme aldığımız “Yöneticinin En Zor Görevi: Yıkılan ve Ağır Hasar Alan Apartman / Sitenin Bildirimi” konulu blog yazımızda anlatılmış idi. Yöneticilerimiz ve kat malikleri ilgili yazıya buraya tıklayarak ulaşabilirler. Diğer taraftan İş Kanunu ile ilgili yapılması gereken bildirimler bulunmaktadır. İşveren, iş yerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, durumu bağlı bulunduğu ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) bildirmek ve iş yerinde ilan etmekle yükümlüdür.
İş yerinin kapatılması ile iş sözleşmeleri kendiliğinden sona erdirmeyecektir. İşveren yönetim şirketleri veya apartman ve site yönetimleri çalışan işçilere İş Kanunu’nun 17.maddesi gereğince fesih bildirimde bulunabilirler veya kanunda belirtilen ihbar sürelerine ait ücreti peşin ödeyerek iş sözleşmesini derhal fesih edebilirler, şartları uygun ise ihbar ve kıdem tazminatlarını vererek iş yerini kapatabilirler. İşveren olan profesyonel tesis ve yönetim şirketleri, apartman, site yönetimleri iş yerini kapatma hakkını kötüye kullanmamalı, niyetlerinde gerçek ve samimi olmalıdırlar.
Deprem bölgesinde bulunan tesis yönetim ve profesyonel yönetim şirketleri, çalışanları kendilerine bordrolu çalışıyorlarsa ve birden fazla bina, apartman, tesis ve sitede çalışıyorlarsa, bu yapıların deprem sonrası durumu mevcudiyetini koruyorsa (birden fazla iş yeri var ise), bu iş yerlerinin kapatacağı iş yerinin faaliyetleri ile benzer olup olmadığı, işçilerin bu iş yerinde çalıştırılma imkanının bulunup bulunulmadığı feshin son çare ilkesi gereğince araştırılmalıdır. Ancak deprem bölgesinde çok sayıda yapını orta hasar ve üstü olması maalesef işçilerin başka iş yerlerinde çalıştırılabilmesine imkan vermeyecek, ancak bazı iş yerlerindeki işçilerin yoğun göç tercihi yapması hasarlı binaların çalışanlarının sağlam binalardaki iş yerlerinde çalışmasına imkan sağlayabilecektir. Deprem durumu pek iyi örnek değil ancak yine de belirtelim. Yine de apartman ve sitelerde çalışanların hakları kötü niyetli olarak engelleniyorsa iş yeri kapatılmamış sayılır. İş Kanunu’nun 17. Maddesindeki fesih hakkının kötüye kullanılmasına, iş güvencesi açısından geçersiz fesih hükümleri uygulanır. İşyerinin gerçekte kapatılmayıp kayıt dışı işletilmesi veya iş yeri kapatılmak ile gerçek ve devamlı bir kapatma olup olmadığı araştırılmalıdır. İş yeri kapatma kararlarının keyfiliği açısından mahkeme tarafından denetleme yapılabilir. İşyerinin kapatılması, işveren açısından ciddi ve kesin olarak faaliyetlerin bırakılmasıdır. Faaliyetin sona ermesi ile iş yerindeki hizmetler durdurulur ve organizasyon sonlandırılır. İş Kanunu’nun 29/6.maddesi, iş yerinin bütünü ile kapatılarak kesin ve devamlı suret ile faaliyete son verilmesini, iş yerinin kapatılması olarak tanımlamaktadır. Toplu Yapılarda (sitelerde) bazı bloklar yıkılmış, diğerleri az hasarlı veya hasarsız ise iş yerinin bir bölümünün de kapatılması söz konusu olabilir.
Depreme ilişkin ilan edilen OHAL süresince ve sonrasında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirlere ilişkin yeni düzenlemeler bu yazımızda güncellenmeye devam edecektir.
18 Mart 2024